Ritmestoornissen

Het hartritme wordt geregeld door een prikkelgeleidingssysteem. Het hart trekt samen door een elektrische prikkel welke ontstaat in de sinusknoop. Bij een volwassene in rust gebeurt dit ongeveer 60 tot 100 keer per minuut. Tijdens inspanning loopt dat op tot zo'n 150 tot 180 keer per minuut. Dit gebeurt in een regelmatig ritme. 

Men spreekt van een hartritmestoornis bij een steeds terugkerende verstoring van het hartritme, waarbij het hart te snel, te langzaam of onregelmatig klopt. Of als de boezems en de kamers niet in de juiste volgorde samentrekken. Sommige mensen hebben last van hartritmestoornissen zonder hier iets van te merken. Andere mensen kunnen juist ernstige klachten hebben. Klachten die voorkomen bij hartritmestoornissen zijn hartkloppingen of een bonzend hart, benauwdheid, pijn op de borst, duizeligheid en kortademigheid.

De meeste hartritmestoornissen zijn niet levensbedreigend, maar vooral lastig. Op de lange termijn kan een ritmestoornis de pompfunctie van het hart verminderen en daarom is behandeling vaak wel nodig. Sommige ritmestoornissen zijn levensbedreigend een behandeling is dan altijd nodig.

Soorten ritmestoornissen

Er zijn veel verschillende soorten hartritmestoornissen. De meest voorkomende zijn:

Bradycardie
Bradycardie is een lage hartslag, lager dan 50 slagen per minuut. Dit kan zorgen voor klachten zoals duizeligheid, flauwvallen en vermoeidheid. Bradycardie kan onschuldig zijn en hoeft niet altijd behandeld te worden. Bijvoorbeeld bij sporters. Dit komt omdat hun hartspier extra spiervezels heeft aangemaakt om krachtiger en efficiënter bloed rond te pompen. We noemen dit een sporthart. Soms kan behandeling nodig zijn. Bijvoorbeeld als de hartslag te laag is om de hersenen van voldoende bloed en zuurstof te voorzien. Dan is een pacemaker nodig.

Hartkloppingen
Bij hartkloppingen voelt u uw eigen hart kloppen. Meestal is dit vrij onschuldig. Soms geeft het een onaangenaam gevoel als de hartslag heel hoog is of het hart een slag overslaat. Iedereen merkt weleens dat zijn hart sneller klopt dan normaal, bijvoorbeeld tijdens het sporten. Dit is een normale reactie van het lichaam. Wanneer u daarna weer rustig zit en ontspant, zal de hartslag weer langzamer worden. Sommigen mensen voelen hun hart kloppen als ze rustig liggen, vooral op de linkerzij. Ook dat is normaal. In rust is er weinig afleiding en valt de hartslag meer op. Mensen ervaren hartkloppingen als het hart heel snel klopt, onregelmatig klopt, erg bonst of overslaat.

Hartkloppingen kunnen ontstaan door lichamelijke inspanning, bij emoties of stress volle situaties, door roken, gebruik van drugs (cocaïne) en alcohol. Maar ook bij gebruik van producten met cafeïne zoals koffie, thee, cola en energiedrankjes, na een zware maaltijd en bij gebruik van bepaalde medicijnen. Meestal zijn dit soort hartkloppingen een normale reactie van het lichaam.

Hartkloppingen zijn soms het gevolg van een onderliggende aandoening zoals, hartaandoeningen, schildklieraandoeningen, diabetes, hoge bloeddruk of hyperventilatie. Als het hart af en toe overslaat of de hartkloppingen binnen enkele minuten overgaan, is er meestal geen probleem. Wanneer de hartkloppingen niet overgaan na paar minuten, steeds erger worden en/of onregelmatig zijn, is het zinvol een huisarts te raadplegen. Bij klachten zoals pijn op de borst, kortademigheid, benauwdheid, duizelig, flauwvallen, misselijk, transpireren adviseren wij direct contact opnemen.

Bij veel hinder van de hartklopping schrijft de cardioloog soms medicijnen om de hartslag te verlagen voor. Soms moet een onderliggende aandoening behandeld worden.

Boezemfibrilleren (atriumfibrilleren)
Boezemfibrilleren is de meest voorkomende ritmestoornis. Bij boezemfibrilleren is er een heel snel en onregelmatig hartritme in de beide boezems. Hierbij bewegen vele elektrische impulsen zich snel en kriskras door elkaar. De elektrische prikkel in de boezems is meer een chaotische trilling. Hierdoor trekken de boezems niet meer echt samen. De AV-knoop laat slechts een deel van de prikkels door naar de kamers. Die trekken daardoor te snel en onregelmatig samen.

Boezemfibrilleren hangt sterk samen met ouderdom, maar kan ook een reactie zijn op het gebruik van: alcohol, koffie, tabak, cocaïne, amfetaminen.

Boezemfibrilleren wordt altijd behandeld. Soms herstelt het normale ritme door medicijnen. Soms is een ablatie de juiste behandeling. Bij boezemfibrilleren kunnen zich bloedstolsels vormen omdat het bloed niet goed doorstroomt. Daarom krijgt u bloed verdunnende medicijnen.

Boezemflutter
De boezems trekken zeer snel samen (250 tot 300 slagen per minuut), terwijl de kamers veel langzamer maar nog altijd te snel en onregelmatig volgen.

Kamertachycardie (ventrikeltachycardie)
De hartkamers trekken zeer snel samen, onafhankelijk van het boezemritme. Dit is een ernstige ritmestoornis.

Kamerfibrilleren (ventrikelfibrilleren)
Bij kamerfibrilleren lopen de elektrische prikkels in uw hartkamers chaotisch door elkaar. Het hart slaat veel te snel, waardoor de kamers niet meer echt samentrekken. De bloedsomloop komt tot stilstand. We spreken dan van een circulatiestilstand, beter bekend als hartstilstand. Dit is een levensbedreigende situatie. Alleen een elektrische schok kan het hart weer op gang brengen. Heeft u een verhoogd risico op kamerfibrilleren? Dan overweegt uw cardioloog om een Inwendige Cardioverter Defibrillator (ICD) te plaatsen.

Sick Sinus Syndroom
Bij het sick sinus syndroom werkt de sinusknoop niet goed, de plek die het hartritme regelt. Hierdoor slaat het hart het ene moment te snel en het andere moment te langzaam. Met medicijnen en/of een pacemaker is deze aandoening te verhelpen.

Wolf-Parkinson-White-syndroom (WPW)
Bij het WPW-syndroom is er een extra verbinding tussen de boezems en kamers. De elektrische prikkel kan er nu ook voor kiezen een andere weg te nemen. Dit kan ritmestoornissen veroorzaken. WPW is een aangeboren hartafwijking, maar is meestal niet erfelijk.

Lange QT-syndroom
Dit is een aangeboren afwijking van de elektrische functie van het hart.  De aandoening is erfelijk. Het kan een ernstige aandoening zijn, die soms leidt tot plotse hartdood. Komt het lange QT syndroom voor bij een van uw familieleden? Bespreek dan met uw arts of erfelijkheidsonderzoek nodig is. Laat ook uw hartritme onderzoeken. Behandeling kan het risico op plotse hartdood sterk verkleinen.

Brugada syndroom
Het brugada syndroom is een erfelijke aandoening waarbij de elektrische activiteit van het hart verstoord is. Dit kan leiden tot verschillende ritmestoornissen.

Brugada kan niet worden genezen. Als iemand geen klachten heeft en er geen duidelijke afwijkingen te zien bij het onderzoek van het hart, dan is behandeling soms niet nodig. Behandeling is wel nodig al het risico o gevaarlijke ritmestoornissen hoog is. De meest voorkomende behandeling is het implanteren van een ICD

Catecholaminerge polymorfe ventriculaire tachycardie (CPVT)
CPVT is een zeldzame erfelijke hartziekte. Tijdens lichamelijke inspanning, bij stress of hevige emoties kan kamerfibrilleren ontstaan. Iemand wordt dan duizeligheid of verliest het bewustzijn. In het ergste geval komt iemand plots te overlijden.

Medicijnen (een β-blokker) moeten voorkomen dat het hartritme te hoog oploopt en ernstige hartritmestoornissen ontstaan. Soms wordt preventief een Inwendige Cardioverter Defibrillator (ICD) geplaatst om een levensbedreigende situatie te voorkomen.

‘het aantal patiënten met ritmestoornissen neemt sterk toe, mede door de toename van het aantal patiënten met hartfalen en door de vergrijzing’

               Figuur 6: prevalentie hart en vaatziekten (RIVM, 2014 (2)