Oorzaken en symptomen maagklachten
Brandend maagzuur
Met brandend maagzuur of zuurbranden wordt het te vaak terugstromen van zure maaginhoud in de slokdarm bedoeld. De medische term voor dit terugstromen is reflux.
Bijna iedereen heeft wel eens last van brandend maagzuur of een oprisping. Bijvoorbeeld na een zware maaltijd. Dit kan geen kwaad. Als er te vaak zure maaginhoud terugstroomt in de slokdarm en dit niet wordt behandeld, kan je slokdarm beschadigd raken.
Er zijn verschillende oorzaken voor het te vaak terugstromen van zure maaginhoud in de slokdarm. De meest voorkomende oorzaken zijn:
Een ‘breukje’ in het middenrif
Het middenrif is een platte spier die de borstholte en buikholte van elkaar scheidt. In het middenrif zit een kleine opening, waardoor de slokdarm naar de maag loopt. Als deze opening in het middenrif te wijd is, kan de bovenkant van de maag een beetje boven het middenrif gaan uitsteken. We noemen dit een ‘breukje in het middenrif’. Er stroomt dan makkelijker zure maaginhoud terug in de slokdarm.
Te veel druk op de buik
Door overgewicht of verstopping, maar bijvoorbeeld ook door een zwangerschap, is er minder ruimte in de buikholte waardoor de druk in de buik groter is dan normaal. Door de verhoogde druk kan de zure maaginhoud makkelijker terugstromen in de slokdarm. Ook door het eten van een hele grote maaltijd, kan de maag te vol worden en stroomt er makkelijker zure maaginhoud terug in de slokdarm.
Ouderdom
Door ouderdom kan het sluitspiertje wat verslappen en minder goed sluiten. Zure maaginhoud stroomt dan sneller weer terug in de slokdarm.
Roken en alcohol
Nicotine en alcohol kunnen ervoor zorgen dat het sluitspiertje verslapt. Het sluit de maag minder goed af en de zure maaginhoud stroomt dan sneller weer terug in de slokdarm
Voeding
Het gebruik van bepaalde voedingsmiddelen, zoals pepermunt, koffie, sterke thee, chocola, scherpe kruiden, koolzuurhoudende dranken en zuur vruchtensap, kan het sluitspiertje doen verslappen. Het sluit de maag dan minder goed af en de zure maaginhoud stroomt sneller weer terug in de slokdarm.
Maagslijmvlies ontsteking
Een maagslijmvliesontsteking (gastritis) is een ontsteking van het slijmvlies aan de binnenkant van de maag. Dit slijmvlies heeft twee belangrijke functies. In de slijmvlieslaag bevinden zich de klierbuizen die betrokken zijn bij de productie van maagsap, dat een belangrijke rol speelt bij de spijsvertering. Daarnaast beschermt de dikke slijmvlieslaag de maag tegen het agressieve zoutzuur, dat ook in het maagsap zit.
Als er sprake is van een acute maagslijmvliesontsteking, dan is dat meestal het gevolg van een infectie met een virus of een bacterie. Waarschijnlijk zijn mensen met een verminderde weerstand vatbaarder voor zo'n infectie.
Andere mogelijke oorzaken zijn:
• het langdurig gebruik van bepaalde ontstekingsremmende pijnstillers en aspirine; deze ontstekingsremmende pijnstillers worden ook wel NSAID’s genoemd. Dit betekent Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drugs. Voorbeelden van NSAID's zijn ibuprofen, diclofenac, en naproxen.
• alcoholgebruik
• het terugstromen van gal uit de dunne darm richting de maag; dit wordt ook wel gallige reflux genoemd.
Als er sprake is van een chronische maagslijmvliesontsteking, dan kan dat 2 oorzaken hebben:
• Bacteriële gastritis
Dit type wordt voornamelijk in verband gebracht met de bacterie Helicobacter pylori. Een infectie met deze bacterie kan op termijn een chronische maagslijmvliesontsteking veroorzaken.
• Auto immuun gastritis
Dit type wordt veroorzaakt door een auto-immuunziekte. Een auto-immuunziekte ontstaat door een ‘foutje’ in het afweersysteem. Het lichaam maakt dan antistoffen aan tegen de eigen goede lichaamscellen. Bij deze vorm van maagslijmvliesontsteking maakt het lichaam antistoffen aan tegen het eigen maagslijmvlies, waardoor beschadigingen en ontstekingen in het slijmvlies ontstaan.
Maagzweer
Bij een zweer is er een gaatje ontstaan in de beschermende slijmvlieslaag van de maag of twaalfvingerige darm. Door het gat in de slijmvlieslaag liggen de zenuwen in de bindweefsellaag ’open en bloot’. Als het zure maagsap met deze zenuwen in contact komt, veroorzaakt dat hevige pijn.
De belangrijkste oorzaak van een zweer in de maag of twaalfvingerige darm is de Helicobacter pylori bacterie. Wanneer de bacterie in de maag zit en niet wordt bestreden, dan kan hij levenslang aanwezig blijven. Ongeveer één op de vijf mensen die besmet zijn met de bacterie krijgt een maagzweer. Een tweede belangrijke oorzaak van een zweer in de maag of twaalfvingerige darm is het gebruik van aspirine en bepaalde ontstekingsremmende pijnstillers (NSAID’s), ibuprofen, naproxen en diclofenac.
Functionele maagklachten
Wanneer er bij onderzoek geen afwijkingen worden gevonden voor maagklachten spreekt men van functionele maagklachten. Functionele maagklachten zijn onschuldig, maar kunnen voor patiënten wel pijnlijk en heel hinderlijk zijn. De klachten kunnen het dagelijks leven erg beïnvloeden. De klachten ontstaan meestal door een ‘overgevoelige’ maag. De maag reageert dan heftiger dan gemiddeld op prikkels in het maagdarmkanaal. Bij veel mensen is de oorzaak waarschijnlijk een combinatie van meerdere factoren. Zoals een doorgemaakte infectie, een verstoorde beweging van de maag, het voedingspatroon of psychische factoren.
Soms kan er sprake zijn van een ‘luie’ maag, ook wel een vertraagde maagontlediging genoemd. In dat geval trekt de maag te weinig of onregelmatig samen. Voedsel blijft dan vaak langer dan gemiddeld in de maag, hetgeen klachten kan geven. Bij veel mensen is de oorzaak van een luie maag niet bekend. Stress en spanningen kunnen de klachten beïnvloeden. Ook suikerziekte kan een luie maag veroorzaken, doordat de hoge bloedsuikers de zenuwen hebben beschadigd die de maag aansturen.
Glutenallergie
Problemen in de dunne darm kunnen komen van allergie voor een bepaalde stof, bijvoorbeeld een eiwit ofwel gluten. Die komt voor in rogge, tarwe, gerst, haver, kamut, spelt en triticale. Het darmslijmvlies verliest door contact met het gluten haar darmvlokken, met als gevolg dat voedingsstoffen slechter kunnen worden opgenomen en voedingstekorten ontstaan. Deze glutenallergie heet darmspruw of coeliakie en uit zich meestal in diarree, vettige ontlasting en vermagering.