Wat is maculadegeneratie?

Maculadegeneratie (MD) is een ingrijpende oogaandoening waardoor de gezichtsscherpte afneemt. MD betekent letterlijk achteruitgang van de gele vlek, de macula lutea. Dit is het centrale deel van het netvlies waarmee men scherp ziet. MD wordt daarom ook wel 'slijtage' van het netvlies genoemd. Het middelpunt van het netvlies met een doorsnee van ongeveer 3 mm wordt de macula genoemd.

In de macula bevindt zich het grootste aantal van het type lichtgevoelige cellen dat contrast en kleuren kan waarnemen: de zogenaamde kegeltjes. De macula maakt het onderscheiden van details mogelijk. De macula zorgt er bijvoorbeeld voor dat u kunt lezen, televisie kijken, autorijden of iemands gezicht kunt herkennen. Terwijl het perifere zien ervoor zorgt dat u nergens tegenaan loopt.

Maculadegeneratie ontstaat wanneer de kegeltjes in de macula afsterven. Dit veroorzaakt een achteruitgang van het gezichtsvermogen in het centrale, scherpe zien. Het perifere zien blijft in de meeste gevallen gespaard, zodat men in staat blijft om zijn weg in huis en daar buiten min of meer zelfstandig te vinden. 
Het zicht met maculadegeneratie. Het kleurenzien is slecht en in het centrum bevindt zich een grote wazige vlek.

Ontstaan

Maculadegeneratie ontstaat wanneer de kegeltjes in de macula afsterven. Dit veroorzaakt een achteruitgang of verlies van het gezichtsvermogen in het centrale, scherpe zien. Hierdoor is het oog minder goed tot slecht in staat details en kleuren waar te nemen. Het perifere zien blijft in de meeste gevallen gespaard, zodat men in staat blijft om zijn weg in huis en daar buiten min of meer zelfstandig te vinden, ook al mist men dan scherpte. De aandoening treedt meestal op bij het ouder wordende oog. Vaak wordt macula degeneratie ‘slijtage’ van het netvlies genoemd.

Leeftijdsgebonden maculadegeneratie

In de westerse wereld, dus ook in Nederland, is leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD) de belangrijkste oorzaak van een blijvende achteruitgang van het gezichtsvermogen bij mensen boven de 65 jaar. Men schat (anno 2009) dat in Nederland 100.000 mensen boven de 55 jaar LMD hebben.

Er zijn twee vormen van leeftijdsgebonden maculadegeneratie:

Droge maculadegeneratie (‘droge’ lmd)

Deze vorm van maculadegeneratie begint als kleine bleekgele afzettingen, ’drusen’ genoemd, die zich ophopen in de macula. Het optreden van deze drusen gaat samen met vermindering van het aantal kegeltjes in de macula, waardoor het zien zal verslechteren. Dit is een sluipend en zéér langzaam verlopend proces, waarbij het vele jaren kan duren, voordat het zien achteruit gaat. Gewoonlijk zijn beide ogen min of meer gelijktijdig aangedaan. Het is bij de droge LMD belangrijk dat in de gaten wordt gehouden of er vertekening gaat optreden in de beelden van de omgeving zoals bijvoorbeeld een bocht in een raamkozijn of regel van een schrift. Dit kan wijzen op het ontstaan van de ernstiger vorm van LMD, namelijk de 'natte' vorm.
                  

Droge maculadegeneratie. De fijne wit-gele vlekjes zijn drusen.
 

Natte maculadegeneratie (‘natte’ lmd)

Bij natte LMD verloopt het proces van slechter gaan zien veel sneller dan bij de droge LMD. De natte LMD ontstaat als er zeer kleine nieuwe bloedvaatjes achter de macula gaan groeien. Omdat de wanden van deze bloedvaatjes aangetast zijn, lekt er bloedplasma wat aanleiding geeft tot een snelle en ernstige achteruitgang van het gezichtsvermogen. Uiteindelijk ontstaat een litteken in de macula met verlies van het centrale zien. Natte LMD treedt vrijwel alleen op bij mensen die al droge LMD hebben. Het andere oog kan nog lange tijd redelijk goed blijven. Toch moet erop worden gerekend, dat vroeg of laat beide ogen kunnen worden getroffen.
                
Een bloeding bij natte maculadegeneratie.